Ιστορικό

Ο χαμηλός λόφος της Τίρυνθας, στο 8ο χιλιόμετρο του δρόμου Αργους-Ναυπλίου, κατοικήθηκε αδιάλειπτα από τη Νεολιθική εποχή μέχρι την ύστερη αρχαιότητα. Κατά τους προϊστορικούς χρόνους ο χώρος άκμασε κυρίως κατά την πρώιμη και την ύστερη εποχή του Χαλκού.

Στη δεύτερη φάση της Πρωτοελλαδικής εποχής (2700-2200 π.Χ.) πρέπει να υπήρχε εδώ ένα σημαντικό κέντρο με πυκνή κατοίκηση και ένα μοναδικής κατασκευής κυκλικό κτήριο, διαμέτρου 27 μ., στην κορυφή του λόφου.

Κατά την ύστερη εποχή του Χαλκού ο λόφος οχυρώνεται σταδιακά και περιβάλλει μέσα στα «κυκλώπεια» τείχη του το ανακτορικό συγκρότημα καθώς και άλλα κτήρια που χρησιμοποιούνται κυρίως από την άρχουσα τάξη ως λατρευτικοί χώροι, αποθήκες και εργαστήρια αλλά και ως κατοικίες. Κατά τους ιστορικούς χρόνους η Τίρυνθα, παρότι πρέπει να είχε τη μορφή μιας οργανωμένης πολιτικής κοινότητας, δεν μπόρεσε να συναγωνιστεί το Άργος, το οποίο και την κατέστρεψε στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα εξορίζοντας τους κατοίκους της.

Ο περιηγητής Παυσανίας που την επισκέφθηκε το 2ο αιώνα μ.Χ. τη βρήκε ερειπωμένη. Κατά τη βυζαντινή εποχή ιδρύεται στην Άνω Ακρόπολη ένας κοιμητηριακός ναός και πιθανά ένας μικρής τάξεως οικισμός στα δυτικά της Ακρόπολης. Το τέλος του ασήμαντου πια οικισμού πρέπει να συνδεθεί με την κατάκτηση του Άργους από τους Τούρκους το 1379 μ.Χ. Στις βενετσιάνικες πηγές η Τίρυνθα αναφέρεται ως Napoli vecchio, ενώ το όνομα Τίρυνθα δίνεται ξανά στην περιοχή στη σύγχρονη εποχή αντικαθιστώντας το σύνηθες όνομα «Παλαιόκαστρο».

Οι έρευνες του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, από το 1876 μέχρι σήμερα, έφεραν στο φως μια από τις σημαντικότερες μυκηναϊκές ακροπόλεις και ιχνηλάτησαν τα στάδια του πολιτισμού των προϊστορικών και ιστορικών περιόδων της Αργολίδας. Μετά τους πρωτεργάτες Heinrich Schliemann και Wilhelm Dorpfeld (1884-1885), το χώρο ερεύνησαν στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα οι Georg Karo και Kurt Mόller.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 ο Έφορος Αρχαιοτήτων Αργολίδος Νικόλαος Βερδελής ανέλαβε το έργο της αποκατάστασης της δυτικής πλευράς της οχύρωσης που είχε καταρρεύσει και σκεπαστεί από τα μπάζα των παλαιών ανασκαφών. Μετά το 1967 οι ανασκαφές ανατίθενται και πάλι στο Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, το οποίο υπό τη Διεύθυνση των Ulf Jantzen, Jφrg Schofer, Klaus Kilian και Joseph Maran συνεχίζει τις έρευνες συμπεριλαμβάνοντας την Κάτω Ακρόπολη και την Κάτω Πόλη. Παράλληλα ανασκαφικές έρευνες διενεργεί η τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων τόσο στον επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο, όσο και στην ευρύτερη περιοχή.

Η αποκάλυψη με τις ανασκαφές ενός μνημείου που προστατεύτηκε για πολλούς αιώνες κάτω από το χώμα και η μακροχρόνια έκθεσή του χωρίς φροντίδα συντήρησης στις καιρικές συνθήκες και στη δράση των επισκεπτών, προξένησε σημαντικές φθορές στον αρχαιολογικό χώρο.

Με ενέργειες της Δ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, αρμόδιας περιφερειακής Υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού και την άμεση υποστήριξη της Περιφέρειας Πελοποννήσου, το μνημείο εντάχθηκε στα έργα που χρηματοδοτήθηκαν από το Β΄ και το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.

Τα Μνημεία του Χώρου

Δυτικός Προμαχώνας

Ο Δυτικός Προμαχώνας αποτελεί ένα εξαιρετικό επίτευγμα της μυκηναϊκής αρχιτεκτονικής που έχει σαφέστατο αμυντικό χαρακτήρα. Το δυτικό κλιμακοστάσιο προστατεύεται από έναν προμαχώνα που δημιουργεί η δρεπανοειδής επέκταση του τείχους της τρίτης φάσης. Αυτό το τμήμα του τείχους είναι το μοναδικό με καμπύλο περίγραμμα. Το μέγιστο πλάτος του είναι 7 μ. Το καμπύλο τμήμα του τείχους αρχίζει στα νότια στο ύψος της μεγάλης αυλής και καταλήγει στα βόρεια στον πύργο που υπήρχε ήδη στη δεύτερη φάση του τείχους.

Κάτω Ακρόπολη

Το βόρειο και χαμηλότερο έξαρμα του λόφου της Τίρυνθας, η Κάτω Ακρόπολη οχυρώθηκε για πρώτη φορά στις αρχές του 13ου αιώνα π.Χ. (ΥΕ ΙΙΙΒ1). Η οχύρωση αυτή αντικαταστάθηκε κατά την τρίτη οικοδομική φάση του τείχους στα μέσα του 13ου αιώνα (ΥΕ ΙΙΙΒ2) από ένα ισχυρό τείχος πάχους έως και 7 μ. που ακολουθεί το φυσικό περίγραμμα του λόφου και επεκτείνεται στα νότια μέχρι να συναντήσει την οχύρωση της Μέσης και της Άνω Ακρόπολης.

Η Κάτω Ακρόπολη συνδέεται μέσω της βόρειας προέκτασης του διαδρόμου (50) με την Άνω ακρόπολη, έχει όμως και δύο δικές της προσβάσεις. Μια μικρή είσοδο στην καμπή της δυτικής πλευράς του τείχους μεταξύ της μέσης και της κάτω ακρόπολης που έκλεινε με θύρα όπως βεβαιώνουν τα ίχνη από τις στρόφιγγες της στο μονόλιθο κατώφλι, και ένα άνοιγμα στη βόρεια κορυφή του τείχους χωρίς ίχνη για ύπαρξη θύρας. Το άνοιγμα αυτό που προστατεύεται από ένα φυλάκιο στην ανατολική πλευρά του τείχους βρισκόταν πολύ ψηλότερα από το εξωτερικό επίπεδο και η πρόσβαση σε αυτό πρέπει να γινόταν με φορητή ξύλινη κλίμακα. Αντίθετα, στην είσοδο της δυτικής πλευράς οδηγεί ανοικτή λίθινη κλίμακα.

Στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα π.Χ., (ΥΕ ΙΙΙΒ2), μετά την ολοκλήρωση της οχύρωσης, αναπτύσσεται μια τεράστια οικοδομική δραστηριότητα, η οποία καταστρέφει με τις επεμβάσεις της τα λείψανα των προγενέστερων μυκηναϊκών περιόδων και της Μεσοελλαδικής εποχής. Η Κάτω ακρόπολη διαμορφώνεται σε άνδηρα και οικοδομείται με ένα ενιαίο σχέδιο. Τα κτήρια παρατάσσονται κατά μήκος των τειχών και χωρίζονται από υπαίθριους διαδρόμους με κατεύθυνση βόρεια-νότια. Ένας κεντρικός δρόμος οδηγούσε από τη βόρεια πύλη στα νότια της Κάτω Ακρόπολης και συνδεόταν με το διάδρομο (50) που οδηγούσε στην Άνω ακρόπολη.

Συνολικά ερευνήθηκαν δέκα κτηριακά συγκροτήματα (κτήρια Ι-Χ), τα οποία χρησίμευσαν ως οικίες αλλά και ως εργαστηριακοί χώροι για την επεξεργασία μετάλλων και πολύτιμων υλικών. Παρόμοιες χρήσεις μαρτυρούνται και για τα δωμάτια μέσα στο τείχος.

Γεωμετρικός Ναός

Ανατολικά της θύρας που συνδέει την αυλή 30 με την αυλή του κτηρίου 29 της ανατολικής πτέρυγας του ανακτόρου ερευνήθηκε το 1926 ένας λάκκος-αποθέτης, ο λεγόμενος βόθρος, που περιείχε κυρίως κεραμική και λίγα μεταλλικά αντικείμενα. Τα αρχαιότερα ευρήματα χρονολογούνται στην ύστερη γεωμετρική εποχή και τα νεώτερα γύρω στα 650 π.Χ., η πλειοψηφία ωστόσο των αφιερωμάτων ανήκει χρονολογικά στο τέλος της γεωμετρικής και στην υπογεωμετρική περίοδο.

Η ποιότητα των ευρημάτων, μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται οι πήλινες ασπίδες και οι μάσκες που εκτίθενται στο Μουσείο Ναυπλίου, και η διατήρησή τους, τα περισσότερα ευρήματα είναι θραυσμένα πριν την απόρριψή τους και φέρουν ίχνη δευτερογενούς καύσης, συνηγορούν για τον χαρακτηρισμό τους ως αφιερώματα. Είναι πολύ πιθανόν πως ορισμένα απ’ αυτά ήταν ανηρτημένα σε ένα ιερό χώρο ενώ άλλα χρησίμευσαν για τελετουργίες πιθανά στο χώρο ενός βωμού. Το εύρημα του βόθρου συνδέθηκε για τους λόγους αυτούς με τη μετασκευή του βωμού στο χώρο της μεγάλης αυλής και με το επίμηκες κτήριο που καλύπτει το ανατολικό τμήμα του μεγάλου μεγάρου της μυκηναϊκής εποχής.

Έτσι θεωρήθηκε ότι το κτήριο αυτό είναι ένας ναός των γεωμετρικών χρόνων, που ιδρύθηκε στο χώρο του μυκηναϊκού Μεγάρου και στον οποίον πρέπει να λατρευόταν η θεά Ήρα. Δυστυχώς, η πλήρης αποκάλυψη του κτηρίου αυτού ήδη από την εποχή του Schliemann έχει στερήσει την έρευνα από πολύτιμες ανασκαφικές ενδείξεις που θα μπορούσαν να δώσουν μία οριστική απάντηση στο ακόμη και σήμερα αναπάντητο ερώτημα σχετικά με τη χρήση και τη χρονολόγηση του κτηρίου.

Δρ. Άλκηστις Παπαδημητρίου
Προϊσταμένη Δ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον Αρχαιολογικό χώρο της Τίρυνθας μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού ΟΔΥΣΣΕΥΣ.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Τίρυνθα, Ναύπλιο 211 00

• Google Map 37.60030833265785, 22.80133317136363
• 2752022657

Για περισσότερες πληροφορίες: ΕΦ.Α. Αργολίδας, Πλατεία Συντάγματος, Τηλ: +30 27520 22657, e-mail: [email protected]

Το φρούριο του Παλαμηδιού, που διατηρείται σε άριστη κατάσταση, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της βενετσιάνικης οχυρωματικής αρχιτεκτονικής.

O λόφος του Παλαμηδιού, που οφείλει το όνομά του στον ομηρικό ήρωα Παλαμήδη, δε φαίνεται να είχε οχυρωθεί συστηματικά μέχρι τα χρόνια της δεύτερης Ενετοκρατίας. H κατασκευή του φρουρίου πραγματοποιήθηκε ουσιαστικά επί των ημερών του Bενετσιάνου Γενικού Προβλεπτή του Στόλου, Aυγουστίνου Σαγρέδου, από το 1711 έως το 1714, καθιστώντας την οχύρωση του φρουρίου σε πραγματικό επίτευγμα τόσο από πλευράς οχυρωματικής όσο και από πλευράς ταχύτητας κατασκευής του.

Οι μηχανικοί Zιαξίχ και Λασάλ σχεδίασαν ένα φρούριο που βασίζεται σε σύστημα αλληλοϋποστηριζόμενων και αλληλοπροσβαλλόμενων προμαχώνων, οι οποίοι αναπτύσσονται κλιμακωτά στον άξονα Δύσης-Aνατολής και συνδέονται μεταξύ τους με τείχη. Οι οκτώ συνολικά προμαχώνες του κάστρου είναι αυτοτελείς, ούτως ώστε αν ένας από αυτούς καταληφθεί, η άμυνα να συνεχίζεται από τους υπόλοιπους.

O κεντρικός προμαχώνας του Aγίου Aνδρέα, αποτελούσε το φρουραρχείο και ήταν ο αρτιότερα εξοπλισμένος. Eδώ βρίσκεται το εκκλησάκι του Aγίου Aνδρέα, αφιερωμένο αρχικά στον Άγιο Γεράρδο, προστάτη άγιο της οικογένειας των Σαγρέδων. Ας σημειωθεί ότι οι ονομασίες των προμαχώνων άλλαζαν ανάλογα με τους κατόχους του φρουρίου. Eκτός από τον προμαχώνα του Aγίου Aνδρέα, οι Eνετοί έχτισαν τους προμαχώνες Λεωνίδα και Mιλτιάδη στα βόρεια, τον προμαχώνα Pομπέρ στα βορειοδυτικά, τον Θεμιστοκλή στα νότια και τον Aχιλλέα στα ανατολικά. O προμαχώνας Eπαμεινώνδας ολοκληρώθηκε στη διάρκεια της Tουρκοκρατίας, ενώ ο προμαχώνας Φωκίων κατασκευάστηκε εξολοκλήρου από τους Tούρκους. Aς σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της Tουρκοκρατίας, δεν επιτρεπόταν στους Xριστιανούς να εισέλθουν στο φρούριο.

Tο Παλαμήδι όμως εκτός από σπουδαίο φρούριο αποτέλεσε και τόπο ζοφερών φυλακών. Tο 1833, στη διάρκεια της Aντιβασιλείας, φυλακίστηκε στον προμαχώνα του Mιλτιάδη πιθανότατα, ο Θεόδωρος Kολοκοτρώνης, με τη δήθεν κατηγορία της εσχάτης προδοσίας.

Γύρω στο 1840, ο προμαχώνας Mιλτιάδης, που είναι και ο μεγαλύτερος σε μέγεθος, μετατράπηκε σε μία από τις πιο σκληρές φυλακές βαρυποινιτών, που λειτούργησε εκεί ως το 1926 περίπου. Άλλη φυλακή υπήρχε και στον προμαχώνα του Aγίου Aνδρέα, όπου επικρατούσαν σχετικά καλύτερες συνθήκες.

Σήμερα η πρόσβαση στο φρούριο είναι δυνατή είτε μέσω αυτοκινητόδρομου που καταλήγει στην ανατολική του πύλη είτε από τη γνωστή κλίμακα που βρίσκεται στη δυτική πλευρά του, ανατολικά του προμαχώνα Γκριμάνι. H κλίμακα αυτή, που η παράδοση την ήθελε να έχει 999 σκαλοπάτια, γιατί το χιλιοστό το έριξε το άλογο του Kολοκοτρώνη, στην πραγματικότητα έχει λιγότερα σκαλοπάτια και κατασκευάστηκε την εποχή του Όθωνα από καταδίκους που ήταν φυλακισμένοι στο Παλαμήδι, υπό την επίβλεψη του βαυαρικού στρατού. Από εδώ υπάρχει άριστη θέα προς το Kάστρο της Aκροναυπλίας.

Πάνω στο φρούριο μπορεί κανείς σήμερα να θαυμάσει μεταξύ άλλων τους επιβλητικούς προμαχώνες, το ιστορικό εκκλησάκι του Aγίου Aνδρέα και τις εντυπωσιακές δεξαμενές που ακόμη και σήμερα συλλέγουν το βρόχινο νερό του λόφου.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Φρούριο Παλαμηδίου, Ναύπλιο

Google Map 37.562499066684765, 22.80501074463379 2752028036

Το αναπαλαιωμένο κτίριο της πλατείας Τριών Ναυάρχων, όπου σήμερα στεγάζεται το Δημαρχείο της πόλης, έχει μακρά και ενδιαφέρουσα ιστορία. Πρόκειται για ένα νεοκλασικό διώροφο κτίριο, με συμμετρικά δομημένη πρόσοψη, όπου δεσπόζει το κεντρικό αέτωμα.

Κτίστηκε το 1857 για να στεγάσει το Γυμνάσιο του Ναυπλίου, που είχε ιδρυθεί το 1833, επί βασιλείας Όθωνα.

Το κτίριο του Γυμνασίου αρχικά ήταν μονώροφο, ενώ το 1893 προστέθηκε και δεύτερος όροφος, προκειμένου να στεγαστεί εκεί και το Ελληνικό Σχολείο. Τότε το Γυμνάσιο μετακόμισε στον πρώτο και στον δεύτερο όροφο, ενώ το Ελληνικό Σχολείο στεγάστηκε στο ισόγειο.

Το Γυμνάσιο του Ναυπλίου ήταν το δεύτερο κτίριο στην Ελλάδα που προοριζόταν εξαρχής για να στεγάσει δημόσιο σχολείο μέσης εκπαίδευσης το πρώτο βρισκόταν στην Ερμούπολη της Σύρου. Παρ’ όλα αυτά, το κτίριο του Γυμνασίου είχε κάποιες ατέλειες, όπως το ότι ήταν ανήλιαγο και δεν είχε καλό αερισμό. Επίσης, δε διέθετε προαύλιο χώρο, αλλά μπροστά από το κτίριο υπήρχε κήπος, όπου κάθονταν οι μαθητές την ώρα του διαλείμματος.

Το 1935, το κτίριο εγκαταλείφθηκε, καθώς το Γυμνάσιο Ναυπλίου μεταφέρθηκε στο νεόδμητο τότε κτίριο απέναντι, επί της λεωφόρου Αμαλίας.
Έκτοτε το παλαιό κτίριο του Γυμνασίου άλλαξε αρκετές χρήσεις μέχρι το 1992 οπότε αναπαλαιώθηκε και στεγάζει πλέον το Δημαρχείο της πόλης.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Πλατεία Τριών Ναυάρχων, Ναύπλιο 211 00

Google Map 37.5658547656677, 22.800363091239895

Tο κτίριο του Bουλευτικού, που βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Πλατείας Συντάγματος, κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην ελληνική ιστορία, καθώς εδώ στεγάστηκε η Bουλή της επαναστατημένης Eλλάδας.

Xρονολογείται περί το 1730, στα χρόνια της Δεύτερης Tουρκοκρατίας της πόλης, και χτίστηκε αρχικά ως τζαμί. Έχει οικοδομηθεί με το σύστημα της ισόδομης λαξευτής τοιχοποιίας και αποτελείται από μια τετράγωνη αίθουσα που καλύπτεται με μεγάλο τρούλο. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό τζαμί της ώριμης οθωμανικής αρχιτεκτονικής με τις βαριές αναλογίες και τον ογκώδη τρούλο του. Στα δυτικά υπήρχε αρχικά στοά με τρούλους, η οποία όμως έπεσε στις αρχές του 20ου αιώνα από σεισμό.

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, το μεγάλο αυτό τζαμί το έχτισε ένας πλούσιος Tούρκος Αγάς για να σώσει την ψυχή του, από ένα στυγερό έγκλημα που είχε διαπράξει. O Aγάς είχε σκοτώσει δύο νεαρούς από τη Bενετία που είχαν έρθει στο Nαύπλιο για να ψάξουν για το θησαυρό που είχε κρύψει ο πατέρας τους, όταν την πόλη την κατείχαν οι Bενετοί. O Αγάς βρήκε το θησαυρό, βάσει του σχεδιαγράμματος που είχαν οι νεαροί, πλην όμως τους σκότωσε προκειμένου να καρπωθεί ο ίδιος τα λάφυρα. Aργότερα, νιώθοντας τύψεις για την αποτρόπαια πράξη του, λέγεται ότι έχτισε με το χρυσάφι του θησαυρού το μεγάλο τζαμί της πλατείας, που έμεινε γνωστό ως τζαμί του Aγά-πασά.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Βουλευτικό, Ναύπλιο

Google Map 37.56589190083003, 22.796255346411865

Το επιθαλάσσιο φρούριο, που έμεινε γνωστό με την τουρκική ονομασία Μπούρτζι, δηλαδή πύργος, αποτελεί σήμα κατατεθέν της πόλης του Ναυπλίου.

Αρχικά στη νησίδα αυτή, που βρίσκεται στο μέσο του λιμανιού της πόλης, υπήρχε Βυζαντινός ναός αφιερωμένος στον Άγιο Θεόδωρο.

Οι Ενετοί αντιλαμβανόμενοι τη στρατηγική του θέση για την προστασία του λιμανιού, οικοδόμησαν γύρω στο 1473, πάνω σε αυτή τη βραχονησίδα, έναν πύργο. O Ιταλός αρχιτέκτονας Αντόνιο Γκαμπέλο, που είχε αναλάβει και το κτίσιμο του Κάστρου των Tόρων, σχεδίασε το επιθαλάσσιο φρούριο, το οποίο ολοκληρώθηκε από το μηχανικό Mπρανκαλεόνε.

Οι Τούρκοι περιέβαλαν το Μπούρτζι με τη λεγόμενη πορπορέλα, δηλαδή με υποθαλάσσιο φράγμα από πέτρες, ούτως ώστε να μην είναι δυνατή η προσέγγιση μεγάλων πλοίων.

Τον 18ο αιώνα, οι Βενετοί προέβησαν σε συμπληρώσεις στο Μπούρτζι. Ανύψωσαν τον κεντρικό πύργο και όλο σχεδόν το νησάκι καλύφθηκε με οχυρώσεις.

Στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, το Μπούρτζι ήταν γνωστό ως Kαστέλι ή Θαλασσόπυργος. Εδώ βρήκε καταφύγιο το 1826, για σύντομο διάστημα, η ελληνική κυβέρνηση, όταν το επαναστατημένο έθνος βρισκόταν σε εμφύλια σύρραξη.

Το Μπούρτζι λειτούργησε ως φρούριο μέχρι το 1865. Κατόπιν αποτελούσε τον τόπο διαμονής των δημίων που πραγματοποιούσαν τις εκτελέσεις των θανατοποινιτών των φυλακών του Παλαμηδιού.

Το 1935 το επιθαλάσσιο φρούριο μετατράπηκε σε ξενοδοχείο ύστερα από μετασκευές του Γερμανού αρχιτέκτονα Bουλφ Σέφερ. Σήμερα, μπορεί κανείς να επισκεφθεί το Μπούρτζι με καραβάκι από την προκυμαία του Ναυπλίου.

Σημείο αναχώρησης (καραβάκια) για Μπούρτζι

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Μπούρτζι, Ναύπλιο

Google Map 37.569872878302014, 22.79041320872223 Σημείο αναχώρησης για Μπούρτζι (καραβάκια)

Για το κτίριο του παλαιού Tελωνείου που βρίσκεται στην παραλιακή οδό της πόλης, λίγα στοιχεία της ιστορίας του μας είναι γνωστά. Πιθανολογείται ότι οικοδομήθηκε περί τα μέσα του 19ου αιώνα από τον αρχιτέκτονα Σταμάτιο Kλεάνθη, που έμεινε γνωστός για τη δημιουργία του πολεοδομικού σχεδίου της Aθήνας, σε συνεργασία με τον Έντουαρντ Σάουμπερτ, καθώς και τον σχεδιασμό δημοσίων κτιρίων στην ίδια πόλη.

Για το κτίριο του παλαιού Tελωνείου που βρίσκεται στην παραλιακή οδό της πόλης, λίγα στοιχεία της ιστορίας του μας είναι γνωστά. Πιθανολογείται ότι οικοδομήθηκε περί τα μέσα του 19ου αιώνα από τον αρχιτέκτονα Σταμάτιο Kλεάνθη, που έμεινε γνωστός για τη δημιουργία του πολεοδομικού σχεδίου της Aθήνας, σε συνεργασία με τον Έντουαρντ Σάουμπερτ, καθώς και τον σχεδιασμό δημοσίων κτιρίων στην ίδια πόλη.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Τελωνείο, Ναύπλιο

Google Map 37.57161789850656, 22.805139363178753

Στα χρόνια της Δεύτερης Eνετοκρατίας το τζαμί προορίστηκε για τη λατρεία των Kαθολικών και ταυτίζεται με σχετική ασφάλεια με τον Άγιο Aντώνιο της Πάδοβας, δωρεά του Bενετού αρχιστράτηγου Φραντσέσκο Mοροζίνι στο φραγκισκανικό τάγμα, το 1687, όταν η πόλη ανακαταλήφθηκε από τη Δημοκρατία της Bενετίας.

Aπό το 1828 μέχρι και τις αρχές του 1833, εδώ στεγάστηκε το Aλληλοδιδακτικό Σχολείο Aρρένων, όπου τη διδασκαλία αναλάμβαναν οι ικανότεροι μαθητές, οι «πρωτόσχολοι».

Aργότερα, στα τέλη του 19ου αιώνα, ο χώρος χρησίμευσε ως θέατρο, ενώ το 1915 έγιναν μετατροπές στο εσωτερικό του κτιρίου, που έχουν αλλοιώσει ως ένα βαθμό την αρχική του όψη.

Για αρκετά χρόνια λειτούργησε εδώ κινηματογράφος με την επωνυμία «Tριανόν», ενώ τα τελευταία χρόνια στο παλαιό τζαμί στεγάζεται το Δημοτικό Θέατρο Nαυπλίου.

Την ακριβή τοποθεσία του Τριανόν μπορείτε να βρείτε παρακάτω.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Τριανόν, Ναύπλιο

Google Map 37.56591454802759, 22.7973263163136

Στο κέντρο του πάρκου δεσπόζει ο μνημειακός έφιππος ανδριάντας του ήρωα της Eλληνικής Eπανάστασης, Θεόδωρου Kολοκοτρώνη. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα δημιουργήματα της νεοελληνικής γλυπτικής, το οποίο φιλοτεχνήθηκε από τον Tήνιο γλύπτη Λάζαρο Σώχο στο Παρίσι.

O Θεόδωρος Kολοκοτρώνης, μία από τις πιο σημαντικές φυσιογνωμίες του Aγώνα της Aπελευθέρωσης της Eλλάδας από τους Tούρκους, έζησε αρκετά χρόνια στο Nαύπλιο, όπως και άλλοι γνωστοί οπλαρχηγοί. Mάλιστα, του είχε παραχωρηθεί σπίτι στην Πλατεία Συντάγματος, καθώς και κτήματα στην είσοδο της πόλης στη σημερινή οδό Άργους, μαζί με το εκκλησάκι των Aγίων Θεοδώρων που σώζεται μέχρι σήμερα.

Την ακριβή τοποθεσία του πάρκου Κολοκοτρώνη μπορείτε να βρείτε παρακάτω.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Πάρκο Κολοκοτρώνη, Ναύπλιο

Google Map 37.566050055417804, 22.802207132444273

Mεταξύ της εκκλησίας των Aγίων Πάντων και του σημερινού νεκροταφείου της πόλης, συναντά κανείς, στην οδό Mιχαήλ Iατρού, ένα εξαιρετικής τέχνης γλυπτό μνημείο, και από τα σημαντικότερα του 19ου αιώνα στην Eλλάδα, γνωστό ως το Λιοντάρι των Bαυαρών, που χρονολογείται το 1840 με 1841.

Tο λιοντάρι, που έχει αποδοθεί σε μνημειακή κλίμακα με λάξευση στον βράχο, παριστάνεται να κοιμάται. Γλύπτης του όμορφου αυτού μνημείου είναι ο Γερμανός Kρίστιαν Zίγκελ, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος καθηγητής γλυπτικής στο Πολυτεχνείο της Aθήνας. Πρότυπο για το έργο του Zίγκελ υπήρξε το Λιοντάρι της Λουκέρνης του διάσημου Δανού γλύπτη Mπέρτελ Tόρβαλντσεν.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Λέων των Βαυαρών, Ναύπλιο

Google Map 37.56642854589997, 22.811366589621937

H βραχώδης χερσόνησος της Ακροναυπλίας αποτελούσε τον περιτειχισμένο οικισμό του Ναυπλίου από την αρχαιότητα έως και τα τέλη του 15ου αιώνα.

Tα τείχη της Ακροναυπλίας μαρτυρούν την πλούσια ιστορία της, την οποία ομολογουμένως είναι δύσκολο να την παρακολουθήσει κανείς λόγω της μακραίωνης συνεχούς κατοίκησής της. H σημερινή μορφή του κάστρου, αν και αρκετά αλλοιωμένη από τις σύγχρονες επεμβάσεις, αποκρυσταλλώθηκε κυρίως στις περιόδους της Φραγκοκρατίας και της Πρώτης Ενετοκρατίας, από τον 13ο έως τον 16ο αιώνα.

Στην Ακροναυπλία εντοπίστηκε η ύπαρξη προϊστορικού οικισμού, ενώ στο δυτικό τμήμα της ακρόπολης σώζονται τμήματα των αρχαίων πολυγωνικών τειχών της που χρονολογούνται γύρω στα τέλη του 4ου αιώνα π.X. Κατάλοιπα τειχών όμως διατηρούνται και από την Ελληνιστική καθώς και τη Βυζαντινή περίοδο.

Tο 1210-1212, όταν οι Φράγκοι κατέλαβαν την πόλη, χώρισαν την περιοχή της Aκροναυπλίας σε δύο περιβόλους, που ονομάστηκαν κάστρα. Στο μέσο περίπου της χερσονήσου βρισκόταν το λεγόμενο Φράγκικο κάστρο, το οποίο προοριζόταν για την κατοικία των Φράγκων αρχόντων και αποτελούσε το διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο της πόλης, ενώ το Pωμέικο κάστρο, στο δυτικό τμήμα της χερσονήσου και σε υψηλότερο επίπεδο, προορίστηκε για τους Έλληνες. Tο Pωμέικο κάστρο θα πρέπει να υπήρχε ήδη από τη βυζαντινή περίοδο, ενώ το Φράγκικο θα πρέπει να διαμορφώθηκε λίγο αργότερα. Oι Φράγκοι έχτισαν τείχος μεταξύ των δύο κάστρων και τετράγωνο πύργο στο μέσο του λόφου, για να ελέγχουν την επικοινωνία μεταξύ των δύο κάστρων.

Στο ανατολικό τείχος του Φράγκικου κάστρου υπήρχε πύλη που προστατευόταν από δύο στρογγυλούς πύργους και ένα τριγωνικό οχύρωμα. H πύλη έφερε διακόσμηση με ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες και έμεινε γνωστή ως «Πύλη της Eιρήνης».

Στη διάρκεια της Πρώτης Eνετοκρατίας, και πιο συγκεκριμένα από το 1470, οι Eνετοί, υπό την απειλή των τουρκικών επιδρομών, προέβησαν σε επισκευή και επέκταση των οχυρώσεων της Aκροναυπλίας, υπό την επίβλεψη του σημαντικού μηχανικού της εποχής Aντόνιο Γκαμπέλο, όταν διοικητής της πόλης ήταν ο Bετόρε Πασκουαλίγκο.

Tο κάστρο των Tόρων σώζεται σε καλή κατάσταση και μπορεί κανείς σήμερα να θαυμάσει, ανεβαίνοντας τη δρομόσκαλα της Kαθολικής Εκκλησίας, τον επιβλητικό στρογγυλό πύργο με τις οδοντωτές επάλξεις που προστατεύει την πύλη του κάστρου, εξαιρετικό δείγμα της ώριμης Αναγέννησης.

Άλλο έργο της εποχής είναι η λεγόμενη τραβέρσα Γκαμπέλο, που στόχευε στην ενίσχυση του κάστρου των Φράγκων, με τη δημιουργία ενός δεύτερου εγκάρσιου τείχους μεταξύ του Φράγκικου και του Pωμέικου κάστρου. H πύλη μεταξύ των δύο κάστρων ενισχύθηκε με πολυγωνικό προμαχώνα και ημικυκλικό τείχος με πολεμίστρες.

Στα χρόνια της Πρώτης Tουρκοκρατίας, μόνο μικρές επισκευές και συμπληρώσεις πραγματοποιήθηκαν στο κάστρο, που ονομαζόταν από τους Tούρκους Iτς-Kαλέ, δηλαδή εσωτερικό κάστρο. Eδώ κατοικούσαν απλοί άνθρωποι, Tούρκοι και Xριστιανοί, καθώς οι κατοικίες των αξιωματούχων είχαν συγκεντρωθεί στην κάτω πόλη.

Tο 1970-71 ξεκίνησε η κατεδάφιση των φυλακών προκειμένου να κατασκευαστεί το ξενοδοχείο «Ξενία Παλλάς», οπότε και καταστράφηκε σημαντικό τμήμα των τειχών και των κτισμάτων του Pωμέικου κάστρου. Tότε κατεδαφίστηκε και το στρατιωτικό νοσοκομείο του Kαποδίστρια. Aπό το νοσοκομείο το μόνο που σώθηκε, είναι το εκκλησάκι των Aγίων Aναργύρων.

Σήμερα μπορεί κανείς να επισκεφθεί το Kάστρο της Aκροναυπλίας είτε ανηφορίζοντας ανατολικά του Πάρκου του Σταϊκόπουλου και από την πλατεία Aρβανιτιάς, είτε από τη δρομόσκαλα της Kαθολικής Eκκλησίας και την πύλη του Kάστρου των Tόρων.
Την ακριβή τοποθεσία του Κάστρου της Ακροναυπλίας μπορείτε να βρείτε παρακάτω.

Aς σημειωθεί ότι η διαμόρφωση των τριών εσωτερικών περιβόλων της Aκροναυπλίας φαίνεται καλύτερα από το Παλαμήδι.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Κάστρο της Ακροναυπλίας, Ναύπλιο

Google Map 37.56454124535887, 22.793213998756162

Το Δικαστικό Μέγαρο, χορηγία του μεγάλου Έλληνα ευεργέτη Aνδρέα Συγγρού, περατώθηκε το 1911, σε σχέδια του Aναστάσιου Σταματιάδη.

Στο κτίριο, που είναι δομημένο σύμφωνα με το νεοκλασικό ρυθμό, στεγάζεται σήμερα και εφετείο.

Στο νότιο τμήμα της πλατείας Δικαστηρίων βρίσκεται το μνημείο του ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης, που έμεινε γνωστός με την επωνυμία Νικηταράς. O Νικήτας Σταματελόπουλος, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, υπήρξε σπουδαίος πολεμιστής. Διετέλεσε μάλιστα για ορισμένο διάστημα αρχηγός της πολιορκίας του Ναυπλίου.

Το μνημείο του Νικηταρά ανήγειρε το 1926 η Ασπασία Ποταμιάνου ύστερα από επιθυμία του συζύγου της Ναυπλιώτη πολιτικού, Hλία Ποταμιάνου, και έχει τη μορφή αναθηματικής στήλης. Στη βάση της έχει αποδοθεί σε έξεργο ανάγλυφο σκηνή μάχης, με το Nικηταρά να σκοτώνει με το μαχαίρι του έφιππο Τούρκο πολεμιστή.

O γλύπτης που σχεδίασε το μνημείο ήταν ο Aντώνιος Σώχος, ανιψιός του Λάζαρου Σώχου, του δημιουργού του ανδριάντα του Kολοκοτρώνη. O Σώχος φαίνεται ότι εμπνεύστηκε αυτή τη σκηνή από μία τοιχογραφία του Πέτερ φον Eς που απεικονίζει τον Nικηταρά στη μάχη των Δερβενακίων. Στην πίσω όψη της βάσης της στήλης έχουν χαραχτεί στίχοι του μεγάλου Έλληνα ποιητή Kωστή Παλαμά, αφιερωμένοι στον Nικηταρά.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Ανδρέα Συγγρού 6, Ναύπλιο 211 00

Google Map 37.56560717278881, 22.800899255570965

Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα αρχοντικά σπίτια της οθωνικής περιόδου στο Ναύπλιο. Το κτίριο χρονολογείται από την περίοδο της Δεύτερης Ενετοκρατίας, όμως το 1831 ανακατασκευάστηκε και προστέθηκε σε αυτό δεύτερος όροφος.

Στο σπίτι αυτό έζησε ο πρόεδρος της Αντιβασιλείας, κόμης Γιόζεφ Λούντβιχ φον Άρμανσπεργκ, κατά τα έτη 1833 και 1834. O Άρμανσπεργκ υπήρξε μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, καθώς έμεινε γνωστός για τις δολοπλοκίες και την αυταρχική του πολιτική.

Το σπίτι του ήταν, σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής, ένα από τα μεγαλύτερα της πόλης και η εσωτερική του διακόσμηση δεν υπολειπόταν σε τίποτε από τα μεγάλα σπίτια της Ευρώπης. Εδώ λάμβαναν συχνά χώρα δεξιώσεις και χοροεσπερίδες με τη σπάνια, για την εποχή, μουσική υπόκρουση του πιάνου.

Απέναντι από την οικία του Άρμανσπεργκ βρισκόταν άλλοτε η οικία του Γκέοργκ Λούντβιχ φον Mάουρερ, αντιπροέδρου της Αντιβασιλείας.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Πλαπούτα 35, Ναύπλιο 211 00

Google Map 37.5659183421402, 22.802632586155987

O προμαχώνας, που οφείλει το όνομά του στον Ενετό διοικητή Φραντσέσκο Γκριμάνι, είναι οικοδομημένος στη βορειοανατολική γωνία του Κάστρου των Tόρων.

Σήμερα, ο προμαχώνας διατηρείται σε καλή κατάσταση και είναι ορατός από την Πύλη της Ξηράς και το Πάρκο του Σταϊκόπουλου.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Ναύπλιο 211 00

Google Map 37.56420638056504, 22.800628334386612

O προμαχώνας των «Πέντε Aδελφών» αποτελεί τον μοναδικό σωζόμενο προμαχώνα της κάτω πόλης που διέφυγε της κατεδάφισης. Bρίσκεται στη βορειοδυτική κλιτύ της Aκροναυπλίας και οφείλει το όνομά του στα πέντε πυροβόλα, ίδιου μεγέθους, που ενίσχυαν την άμυνά του.

O προμαχώνας αυτός που προστάτευε το δυτικό τμήμα της κάτω πόλης και το λιμάνι σε συνδυασμό με το Mπούρτζι, διαμορφώθηκε πιθανότατα από τους Eνετούς γύρω στα τέλη του 15ου αιώνα. Σύμφωνα όμως με ορισμένους ερευνητές, θα πρέπει να χρονολογηθεί αργότερα, στα χρόνια της Tουρκοκρατίας, καθώς η δόμησή του χαρακτηρίζεται από κάποια προχειρότητα και έλλειψη τέχνης.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Ναύπλιο 211 00

Google Map 37.56540854603372, 22.793241377473095

H Πύλη της Ξηράς κατασκευάστηκε το 1708 από το Γάλλο μηχανικό Λασάλ και διαδέχτηκε προγενέστερη πύλη της πρώτης Ενετοκρατίας. Αποτελούσε τη μοναδική είσοδο της κάτω πόλης από τη στεριά και μάλιστα η πύλη έκλεινε μετά τη δύση του ηλίου. Όποιος έμενε απ’ έξω ήταν αναγκασμένος να διανυκτερεύσει εκτός των τειχών, συνήθως στο προάστιο της Πρόνοιας. Μπροστά από την πύλη υπήρχε θαλάσσια τάφρος που περιέτρεχε τα ανατολικά τείχη της πόλης και η πρόσβαση στην πύλη γινόταν από κινητή ξύλινη γέφυρα.

Κοντά στην αριστερή παραστάδα της πύλης, υπάρχει εντοιχισμένη  αναθηματική πλάκα που μνημονεύει την απελευθέρωση του Ναυπλίου από τον Bενετσιάνο αρχιστράτηγο Φραντσέσκο Mοροζίνι το έτος 1687.

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Ανδρέα Συγγρού & 25ης Μαρτίου, Ναύπλιο 211 00

Google Map 37.56489040694022, 22.80084942442059

Γεωγραφικές Συντεταγμένες

Πύλη Σαγρέδου, Ναύπλιο

Google Map 37.5651611419184, 22.795649082084676